Overprikkeling of snel geirriteerd? Het is je zenuwstelsel!

Dit moet je weten over het zenuwstelsel

Begrijp hoe jouw lichaam reageert op stress en wat je kunt doen om weer rust te vinden.

Als je niet veel meer kan hebben, dan heb je te maken met overprikkeling van het zenuwstelsel. Tenminste, jouw zenuwstelsel staat op scherp en probeert jou te behoeden voor gevaar. Misschien herken je het wel. Je staat constant ‘aan’, kunt niet ontspannen en voelt je snel opgefokt of gespannen. Grote kans dat je zenuwstelsel overactief is. In deze blog leg ik je, in simpele taal, uit hoe het werkt, waarom het soms zo heftig reageert, en wat jij kunt doen om dat te veranderen.

 

Wat doet je zenuwstelsel precies?

Je zenuwstelsel is een slim communicatienetwerk in je lijf. Het regelt alles – van beweging en emoties tot hoe jij gevaar inschat. En ja, dat overprikkelde gevoel? Dat doet jouw zenuwstelsel.

Het autonome zenuwstelsel en overprikkeling

Je autonome zenuwstelsel bestaat uit twee delen:

Sympathisch systeem – jouw gaspedaal

Bij stress, drukte of spanning komt dit deel in actie. Je hartslag stijgt, je spieren spannen zich aan, en je bent klaar om te vechten of vluchten. Te vaak aan? Dan ontstaat er last van overprikkeling, snel geïrriteerd, dat doet jouw zenuwstelsel automatisch.

Parasympathisch systeem – je innerlijke rem

Dit deel zorgt voor rust en herstel. Het misschien gek om te horen maar hoe actiever dit deel is, hoe meer balans en ontspanning je ervaart. Dit is waar je eigenlijk zoveel mogelijk wilt zijn.

Natuurlijk is het niet mogelijk om je altijd 100% kalm en zen te voelen. Je hebt je zenuwstelsel niet voor niets. Het is juist de kunst om te ervaren wat er in je lichaam gebeurt, wat actief is en hoe je wat meer op de rem kunt trappen.

De dorsaal vagale stand: complete uitputting

Als spanning te lang duurt, schakelt je systeem zichzelf uit. Je voelt je leeg, futloos, en ‘uitgecheckt’. Het is een oeroud overlevingsmechanisme.

Waarom is je zenuwstelsel zo snel overprikkeld?

Je zenuwstelsel scant de hele dag door op ‘gevaar’ – van geluiden en gezichtsuitdrukkingen tot je eigen gedachten. Als dit systeem overgevoelig raakt, raak je snel overprikkeld en geïrriteerd. Zelfs de kleinste prikkel voelt dan als te veel.

Wat zegt de polyvagaaltheorie?

De polyvagaal theorie (van Stephen Porges) legt uit hoe je zenuwstelsel reageert op veiligheid en gevaar.

Je autonome zenuwstelsel heeft drie belangrijke reacties:

• Ventrale vagale systeem
   Dit deel is het voorstel deel van het parasympatische zenuwstelsel. Dit deel is actief als je je veilig, verbonden en ontspannen voelt. Je hart, longen en gezicht werken dan samen om contact te maken met anderen.

• Sympathische zenuwstelsel
  Dit deel actief als je gevaar voelt. Je gaat vechten of vluchten. Je hartslag versnelt, je spieren spannen aan en je ademhaling wordt sneller.

• Dorsale vagale systeem
  Dit is het achterste deel van de nervus vagus.  Dit wordt geactiveerd bij extreme dreiging of overweldiging. Of als je al te lang in een sympatische staat bent. Je lichaam kan niet meer vechten of vluchten en een shut down is dan de enige overlevingskans. Je lichaam “zet uit” — je bevriest, trekt je terug, voelt je verdoofd of afgesloten.

Je lichaam scant onbewust voortdurend je omgeving op veiligheid of gevaar. Afhankelijk van wat je zenuwstelsel oppikt, schakel je automatisch tussen ontspannen, vechten/vluchten of bevriezen.

Het is heel normaal om gedurende dag in een van de reacties te zitten. Maar als je vaker in een sympatische reactie zit, en dus in de actie stand, dan is het belangrijk dat je leert wat je kunt doen om terug te komen naar de ontspanning. Want als je continu stress blijft ervaren, is dde kans dat je doorschiet naar een shut down.

Wat kun jij doen om je zenuwstelsel te kalmeren?

Zenuwstelselregulatie helpt je om uit de overlevingsstand te komen. Denk aan:

• Ademhalingsoefeningen

• Wandelen of dansen

• Lichaamsgerichte coaching

• Offline tijd en stilte

Hoe vaker jij je zenuwstelsel vertelt: “Je bent veilig”, hoe rustiger je wordt. Belangrijk dan het te vertellen is om je systeem te laten ervaren dat het veilig is. Zo kun je in een childspose of in de foetushouding op bed gaan liggen terwijl je een rustige ademhalingsoefening doet.

Wat mij enorm helpt is de VOO ademhaling. Je ademt diep in naar je buik toe. Maakt een V met je mond en als je uitblaast maak je het geluid van een misthoorn. Als je deze diep van binnen laat komen, voel je hoe deze doortrilt naar je middenrif.

Een andere mooie oefening is je hoofd 90 graden draaien naar rechts, tot je niet meer kunt. Je houdt je hoofd daar tot je moet zuchten of gapen. Daarna draai je jouw hoofd langzaam weer terug naar het midden. Vervolgens doe je hetzelfde aan de linkerkant. Dit reguleert je zenuwstelsel direct.

Herken je dit?

Last van overprikkeling, snel geïrriteerd, dat doet jouw zenuwstelsel. Je voelt je vaak gespannen, leeft in je hoofd en komt moeilijk tot rust. In mijn sessies en trajecten help ik moeders zoals jij om het zenuwstelsel te kalmeren, oude stress los te laten en weer in verbinding te komen met je lijf.
👉 Jij verdient rust, helderheid en ontspanning. En je zenuwstelsel ook.